Öfke Kontrolü Bozukluğu Nedir?

Öfke kontrolü bozukluğu, aşırı kızgınlık ve dürtüsellik nöbetleri yaşama durumuyla karakterize olan psikolojik bir rahatsızlıktır. Ani olarak ortaya çıkan duygu patlamaları, kişinin tepkisini tetikleyen unsurlarla orantılı değildir. Bireylerin öfke kontrolünü sağlamalarını engelleyen rahatsızlığın günlük yaşamda çeşitli problemlere yol açması da söz konusudur.

Öfke Kontrolü Nedir?

Öfke kontrolü, belirli unsurlar karşısında ortaya çıkan kızgınlık gibi tepkileri yönetme becerisidir. Bu süreçte kişilerde olumsuz duygulara yol açan sebeplerin neler olduğu etkilidir. Bir kişinin öfkelenmesini tetikleyen faktörler, travmalarla ve geçmiş yaşam deneyimleriyle bağlantılı olabilir. Bireyin hayatını olumsuz yönde etkileyen şiddetli tepkilerin yönetilmesi ise aşağıdaki unsurlarla ilişkilidir:

• Öfke kontrolü, kişide negatif duygulanım sürecini harekete geçiren etkenlere karşı aşırılık gösterilmemesini içerir.
• İlgili durumu yönetebilme becerisi, düşünceleri ve tepkileri mantık süzgecinden geçirmekle doğru orantılıdır.
• Öfke kontrolü, öz eleştiri yapma ve iletişim kanallarını doğru adımlarla belirleme gibi davranışlarla yakından ilişkilidir.
• Olumsuz tepkileri yönetebilen bir birey, alternatif düşünceleri göz önünde bulundurarak durumu iyi bir şekilde değerlendirmeyi amaçlar.
• Öfke kontrolünün sağlanmasında önem arz eden unsurlar arasında aceleci davranmamak, hoşgörülü olmak ve öz eleştiri yapmak da öne çıkar.
• Becerinin güçlendirilmesinde rol oynayan faktörlerden biri de kişinin zaaflarına hakim olmasıdır.

Yukarıdaki unsurların yanı sıra öfke duygusuna bağlı olarak sergilenen davranışların çevredeki bireyler üzerindeki etkisinin ön görülmesi de oldukça önemlidir. Bu sayede olumsuz tepkilerin kontrol altına alınması ve uzlaşımcı yolların tercih edilmesi mümkün hale gelir.

Öfke Kontrol Bozukluğu Nedir?

Bireyin belirli tetikleyiciler karşısında olumsuz tepkilerini yönetememesi durumu öfke kontrol bozukluğu olarak adlandırılır. Kızgınlık gibi negatif duygulara yol açan unsurlara karşı gelişen davranışlar, kişi tarafından mantıklı bir şekilde gözlemlenmez. Buna bağlı olarak bireyin kendisini ve etrafındaki şahısları hem mental hem de fizyolojik açıdan olumsuz yönde etkileyen sonuçlar ortaya çıkabilir.

Öfke kontrol bozukluğu, fiziksel veya sözlü saldırganlık tepkileriyle de karakterize olabilen bir durumdur. Ayrıca kişinin negatif duygulanım sürecini yönetememesi nedeniyle stres faktörünün farklı rahatsızlıklara yol açması muhtemeldir. Bu bağlamda bozukluğu tetikleyen etkenlerin saptanması ve uygun yöntemlerle tedavi edilmesi oldukça önemlidir.

Öfke Kontrol Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Öfke kontrol bozukluğu belirtileri, içe ya da dışa yönelmiş tepkilerle ve pasif davranışlarla kendini gösterir. Ayrıca psikolojik rahatsızlığın anlaşılmasını sağlayan unsurların şiddeti hafif, orta veya yüksek düzeyde olabilir. Bu kapsamda bireyin öfke kontrol bozukluğu problemine sahip olduğunu düşündüren belirtiler aşağıdaki gibidir:

• Stres faktörleri karşısında çığlık atma isteği duyulması
• Bireyin öfke etkenleri ortaya çıktığında hakaret ve küfür etmeye yönelmesi
• Olumsuz duygulanım süreçlerinde tehditlere ve agresif davranışlara başvurulması
• Kişinin öfkeli olduğu anlarda jest ve mimiklerini kontrol edememesi
• Olumsuz duyguların hızlı el hareketleriyle dışa vurulması
• Öfkeli olunan durumlarda fiziksel şiddete başvurulması

Yukarıda sıralanan unsurların yanı sıra kızgınlık duygusunu yönetemeyen bireylerde fizyolojik belirtiler de ortaya çıkar. Bunlar arasında; hızlı nefes alıp verme, çarpıntı hissi ve mide bulantısı yer alır. Ayrıca yüz kızarıklığı ve kasların gerilmesi de öfke kontrolü bozukluğuna işaret eden belirtilerdendir. İlgili problemle mücadele eden bir kişinin kızgın olduğu anlarda baş ağrısı yaşaması da söz konusu olabilir.

Öfke Kontrol Bozukluğu Sebepleri Nelerdir?

Öfke kontrol bozukluğunun nedenleri genetik veya çevresel faktörlerden kaynaklı olabilir. Ayrıca beyindeki bağlantı bozuklukları da ilgili rahatsızlığı tetikleyen unsurlardandır. Öfke kontrol bozukluğunun en önemli sebebi olarak stres faktörleri de öne çıkar. Bu bağlamda ele alınan rahatsızlığa yol açan çeşitli tetikleyiciler aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Aile içi şiddet ya da iletişim kopukluğu
• Madde veya alkol bağımlılığı
• Finansal ya da sosyolojik problemlerin varlığı
• Etkileşim süreçlerinde kullanılan iletişim yollarının yetersiz olması
• Yakın zamanda veya geçmişte yaşanan olayların yol açtığı travmalar
• Yas süreci
• Hormon değişiklikleri
• Fiziksel veya psikolojik rahatsızlıkların varlığı

Öfke kontrol bozukluğuna yol açan tetikleyicilerin kişiye göre değişkenlik göstermesi mümkündür. Bu kapsamda bir bireyin trafikte yaşadığı tartışmada veya ufak iletişim kopukluklarında aniden olumsuz davranışlar sergilemesi söz konusu olabilir. Bununla birlikte kişilerin kaza ve ölüm gibi daha ciddi durumlara bağlı olarak öfke kontrol bozukluğu geliştirmeleri de olasıdır.

Bireylerin olumsuz duyguları yönetebilme becerilerinin başarı düzeyi, ne tür tetikleyicilerden hangi boyutta etkilendiklerini şekillendirir. Buna ek olarak hormon değişiklikleri ve negatif yaşam deneyimleri, öfke kontrol bozukluğunun aniden ortaya çıkmasında rol oynayabilir. Bu kapsamda rahatsızlığın gelişmesinde tek bir unsurun veya birden fazla faktörün etkili olduğu ifade edilebilir.

Kontrol probleminin temelinde yatan nedenler farklı psikolojik hastalıklara da işaret edebilir. Bu çerçevede fizyolojik belirtilerin görüldüğü kişilerde obsesif kompulsif, bipolar, borderline kişilik bozukluğu olma ihtimali değerlendirilir. Ayrıca bireyde gelişen beyin tümörü veya epilepsi de öfke kontrol problemini tetikleyebilen hususlardandır.

Yetişkinler için Öfke Kontrolü Yöntemleri

Yetişkinlere tavsiye edilen öfke kontrolü yöntemleri, ele alınan durumu tetikleyen faktörlerin belirlenmesinin ardından uygulanır. Olumsuz tetikleyicilere bağlı olarak ortaya çıkan tepkilerin yönetilmesi için aşağıda sıralanan öneriler dikkate alınabilir:

• İletişim problemlerinin çözülmesi amacıyla kısa bir mola verilerek duyguların mantık süzgecinin önüne geçmesinin engellenmesi gerekir. Bu süreçte sakinliği korumak ve objektif bir düşünme biçimini benimsemek önemlidir.
• Derin nefes alma taktiği de olumsuz duyguların yönetilmesi ve aşırı tepkilerin önüne geçilmesi bakımından etkilidir.
• Gevşeme teknikleriyle öfke kontrol bozukluğu probleminin çözülmesi için başvurulan tedavilerin desteklenmesi uygundur. Bu kapsamda düzenli olarak meditasyon yapılması ya da vücuda ve kaslara faydalı olan bir egzersiz planının benimsenmesi mümkündür.
• Çeşitli fiziksel aktivitelere katılmak ve hobi edinmek de öfke kontrolünün sağlanmasını destekleyen uygulamalardandır.
• Duyguları yeniden şekillendirmek ve olumsuz faktörleri objektif bir bakış açısıyla anlamlandırmak da stres etkenlerinin yönetilmesine katkıda bulunur. Böylece öfke kontrol bozukluğunu tetikleyen nedenlere kalıcı çözümler bulunabilir.

Yukarıda sıralanan yöntemler, söz konusu problemin tedavi sürecinin desteklenmesi bakımından etkilidir. Bununla birlikte öfke kontrol bozukluğu belirtilerine sahip olduğunu düşünen kişilerin profesyonel yardım almaları gerekir.

Çocuklar ve Ergenler için Öfke Kontrolü Yöntemleri

Henüz erişkinlik çağında olmayan çocuklar ve ergenlerde öfke kontrolü sağlanırken bireylere başarılı bir rol model olunması önem taşır. Böylece küçük yaştaki kişilerin olumsuz duygu süreçlerinde negatif tepkilerini yönetme becerisi kazanmaları mümkün hale gelir. Ebeveynlerin çocuklarda ve ergenlerde öfke kontrolünün sağlanması amacıyla uzmanlara danışarak başvurabilecekleri yöntemler ise şu şekildedir:

• Erişkinlik döneminde olmayan bireylerle sağlıklı bir iletişim kurularak kızgınlık duygusunu tetikleyen unsurlar belirlenmeye çalışılmalıdır.
• Öfke kontrol bozukluğu yaşayan çocuklar ve ergenlerin olumsuz tepkilerin zararları üzerine uyarılmaları gerekir.
• Herhangi bir kriz yaşandığı takdirde küçük yaştaki bireylerin daha ferah bir ortamda bulunmaları sağlanabilir.
• Öfke probleminden mustarip olan çocuklarla ergenlerin ebeveynleri sakinliklerini koruyarak iyi bir modele dönüşmelidir. Bu sayede kızgınlık ve saldırganlık gibi tepkilerin şiddeti azaltılabilir.
• Çocuklarla öfke kontrolünün sağlanmasını destekleyen iletişim çalışmalarının yapılması süreci olumlu yönde etkiler.
• Küçük yaştaki bireylerin olumsuz duygularını yönetmek için derin nefes alma ve gevşeme teknikleri konusunda eğitilmeleri mümkündür.
• Çocuklarla ergenlerin öfke kontrol bozukluğu problemini aşmaları için onları rahatlatan hobilerle ilgilenmeleri sağlanmalıdır.
• Bireylerin müzik dinleme, spor yapma ve sosyal aktivitelere katılma konusunda desteklenmeleri de olumsuz duyguları yönetme sürecinde daha başarılı olmalarına katkıda bulunur.

Yukarıda sıralanan maddeler, ebeveynlerin öfke kontrolünü sağlamada sorun yaşayan çocuklara iyi bir rol model olmalarını sağlar. Aynı zamanda küçük yaştaki bireylerin olumsuz duygularını yönetme becerilerini geliştirmelerine de imkan tanır.

Terapilerle Öfke Kontrolü Nasıl Sağlanır?

Öfke kontrolü bozukluğu tedavisi, söz konusu rahatsızlığa yol açan nedenlerin belirlenmesinin ardından kişiye uygun olan terapi yöntemleriyle planlanır. Bu süreçte iletişim ve empati becerilerinin geliştirilmesi için çeşitli seanslar düzenlenebilir. Aynı zamanda stres yönetimi tekniklerinin ele alındığı terapilere de yaygın olarak başvurulur. Öfke kontrol bozukluğu tedavisinde tercih edilen diğer yöntemlerse şu şekildedir:

• Bilişsel davranışçı terapi (BDT) sayesinde bireyin düşünce ve davranış kalıplarını değiştirmesi hedeflenir. Bu sayede kişide öfkeye yol açan etkenlerin belirlenmesi ve bunlarla başa çıkma yollarının geliştirilmesi mümkün olur.
• Psikodinamik terapi adı verilen yöntemde bireyin kızgınlık hissetmesine sebebiyet veren geçmiş travmaları ele alınır. Böylece öfke kontrolünün sağlanmasını destekleyen yardımcı duygu ve düşüncelerle çeşitli teknikler belirlenir.
• Grup terapisi seanslarında aynı problemden mustarip olan kişilerin bir araya getirilmesi söz konusudur. Bu bağlamda öfkeye yol açan nedenlerle ilgili rahatsızlığın aşılmasını sağlayan çözüm yollarına dair farkındalık kazanılması mümkün hale gelir.
• Aile terapisi de bireylerin toplu bir şekilde duygu ve düşüncelerini birbirleriyle paylaşarak olumsuz tepkilerini yönetme konusunda bilinçlenmelerini sağlar. İlgili yöntemde iletişim ve etkileşim yollarının geliştirilmesi de hedeflenir.
• Küçük çocuklar ve ergenlerde öfke kontrol bozukluğunun tedavi edilmesi içinse yaygın olarak oyun terapisine başvurulur. Söz konusu yöntemle düzenlenen seanslarda bireylerin olumsuz tepkilerini tetikleyen etkenleri açık bir şekilde ifade etmeleri sağlanır.

Yukarıdaki tekniklere ek olarak duygusal odaklı terapi gibi yaklaşımlarla da öfke kontrol bozukluğunun iyileştirilmesi mümkündür. Bu süreçte uzmanlar tarafından bireylere en uygun olan yöntemin belirlenmesi ise önem arz eder.

İstanbul Öfke Kontrolü Bozukluğu Tedavisi

Uzman Klinik Psikolog Onur Cansız eşliğinde gerçekleştirilen İstanbul öfke kontrol bozukluğu tedavisi çocuklarda, ergenlerde ya da yetişkin bireylerde rahatsızlığın ortaya çıkmasına neden olan faktörlerin belirlenmesine imkan tanır. Buna bağlı olarak söz konusu problemin yol açtığı sosyal ve fizyolojik sonuçların yönetilmesi mümkün hale gelir.

Öfke kontrol bozukluğunun tedavi edilmesi, sorunun diğer psikolojik hastalıkları tetiklemesinin önüne geçilmesi açısından da önemlidir. Aynı zamanda söz konusu problemin altında yatan nedenin belirlenmesi, olumsuz duyguların yönetilmesini engelleyen fizyolojik rahatsızlıklar mevcut ise bunların saptanmasında da etkili olur.