Bağımlılık Tedavisi

Bağımlılık Tedavisi; bireysel psikoterapi, grup terapisi, motivasyonel görüşmeler, aile seansları, psikiyatrik ilaç desteği ve gerekli durumlarda hastane yatışı yapılarak gerçekleştirilir. Alanında uzman bağımlılık terapisi yapan uzman psikolog tarafından seanslar yürütülür. Bağımlılık tedavisi alanında uzman psikiyatrist tarafından ilaç tedavileri gerçekleştirilebilir.

Bağımlılık Nedir?

Bağımlılıklar, bir maddeye, eyleme, aktiviteye fizyolojik ve psikolojik olarak karşı koyamamak ve bağımlı olmayı temsil eder. Ruhsal travmalar başta olmak üzere çevresel etkiler, stres ve genetik yatkınlık faktörlerinden etkilenerek gelişir ve sürdürülür. Bağımlı bireyler yaşamlarındaki denetim ve kontrolü kaybederler. Bağımlılık geliştirdiği madde veya eyleme karşı koyamaz ve tüm negatif durumlara rağmen önceliği haline getirirler.

Bağımlılıkları 2 gruba ayırabiliriz. Maddeye bağlı; uyuşturucu, sigara, alkol gibi maddeleri içeren bağımlılıklar. Eyleme bağlı; İnternet, cinsellik, oyun, alışveriş ve kumar bağımlılıklarıdır.

Bağımlılık, fiziksel ve ruhsal yönden bireyleri etkileyen, kontrol edilemeyen bir sorundur. Bireyler, kullandıkları maddeyi veya davranışları sürekli gerçekleştirmek isterler. Bu durum bir süre sonra hayatı negatif şekilde etkiler. Tüm bağımlılıklar ruhsal dünyanıza zarar verir, yaşam kalitenizi değiştirir. Kendinizi tanıdığınız sıfatları benliğinizden uzaklaştırarak sizi güçsüzleştirir, çevrenizin ve kendinizin sizi tanıyamadığı bir hale getirir.

“Hiçbir bağımlılık “alışkanlık” değildir. Bağımlılık bir sorundur. Azı, çoğu veya kontrol edilebilir yönü yoktur.”  

Bağımlılık Semptomları ve Belirtileri Nedir?

Bağımlılık semptomları, bireyin işlevselliğini etkiler. Aileleri ve yakınlarını kaygılandıran bir sorundur. Eğer bağımlılıklar konusunda belirtiler gösteriyor iseniz, tedavi sürecine başlamak ve sağlıklı yaşam adımı atmak gereklidir.

Psikolojik Semptomlar:

• Arzunun ve talebin kontrolden çıkması,
• Dikkat dağınıklığı, hafıza sorunları, odaklanma problemleri,
• Ajite olma, öfke, anksiyete, uyku sorunları ve zihinsel karmaşadır.

Davranışsal Semptomlar:

• Davranışları yönetememe ve kontrolsüzlük.
• Bağımlısı olunan madde veya eyleme karşı sürekli meşguliyet ve arzulama.
• Günlük işlevsellikte bozulmalar; iş, okul ve ilişkilerde problemler ve performans kayıpları.

Fizyolojik Belirtiler:

Maddeyi veya davranışa erişememe, azaltma, kesme veya bırakmaya karşı yoksunluk semptomları geliştirmek. Örnek olarak, titreme, bulantı, baş ağrısı, terleme, huzursuz hissetme gibi.

• Maddeye erişememe, azaltma, kesme veya bırakmaya karşı yoksunluk semptomları geliştirmek. Titreme, bulantı, baş ağrısı, terleme, huzursuz hissetme gibi.
• Her zaman madde veya eylemi yapmaya yönelik taleplerin artışı ve sıklığın artması. Madde ve eyleme karşı tolerans gelişmesidir.
• Madde ve eyleme bağlı fiziksel sağlık sorunları gelişimi

Bağımlılık belirtileri, bireylerin yaşamını negatif şekilde etkiler. Biran önce profesyonel yardım almayı gerektirir.

Bağımlılık Türleri Nelerdir?

Bağımlılık, bir davranışa, maddeye veya aktiviteye karşı gelişebilir. Kontrolsüz gerçekleştirilen istek, arzu ve davranışlar bağımlılığın varlığını gösterir. Bağımlılıklarda iki ana grupta ele alınır. Madde bağımlılığı ve davranışsal bağımlılıklar olarak ayrılır.

1. Madde Bağımlılıkları: Bir maddeyi (ilaç, alkol, uyuşturucu vb.) devamlı ve kontrol edilemeyen bir biçimde kullanma isteğiyle ortaya çıkar.

a-) Alkol Bağımlılığı (Alkolizm)

• Alkol bağımlılığı, bireylerin alkol tüketimine yönelik kontrol kaybı yaşamasıdır.

b-) Uyuşturucu Bağımlılığı

• Uyuşturucu Bağımlılığı, uyuşturucu maddelere bağımlılık, bireyin uyuşturucu maddeye dönük fazla ihtiyaç duyması ve bu maddeleri devamlı kullanma isteğidir.

Uyuşturucu Bağımlılığı Türleri:

Esrar Bağımlılığı

Kokain Bağımlılığı

Uyuşturucu Ağırlıklı Diğer Bağımlılıklar (Metamfetamin, eroin vb.)

c) Nikotin Bağımlılığı

• Sigara bağımlılığı, nikotin içerir. Bu bağımlılık, sigara içme isteği ve nikotin yoksunluğu olarak karşımıza çıkmaktadır.

d) İlaç Bağımlılığı

• İlaç Bağımlılığı, ilaçların kötüye kullanılması örneğin, ağrı kesiciler, uyku ilaçları veya anksiyete ilaçlarının aşırı kullanımı bağımlılığa neden olur.
• Opioid Bağımlılığı: Ağrı kesici ilaçlar (morfin, tramadol, vb.) bağımlılıkları çok yaygındır.

e) Alkol ve Madde Kullanım Bozukluğu

• Kişiler, alkol ve uyuşturucuyu aynı anda kullanarak daha hızlı bağımlılık geliştirebilirler. Bu tür karmaşık bağımlılıklar gelişebilir.

• Davranışsal Bağımlılıklar: Belirli bir davranış veya etkinliğe karşı sürekli kontrol edilemeyen bir biçimde ihtiyaç duyma halidir.

a) Kumar Bağımlılığı

• Kumar bağımlılığı, bireyin kumar oynamaya dönük kontrol etmekte zorlandığı bir istek duymasıdır.

b) Alışveriş Bağımlılığı (Oniomania)

• Alışveriş Bağımlılığı,bireyler alışveriş yapma isteğini kontrol edemezler. Fazla harcamalar yaparlar, borçlanma gibi problemler çıkar. Alışveriş yaparken geçici bir mutluluk hissi yaşanır. Sonrasında suçluluk ve pişmanlık duygusu hissedilir.

c) Sosyal Medya Bağımlılığı

• Sosyal Medya Bağımlılığı, sosyal medyada; Facebook, Instagram, Twitter gibi platformlar, bireylerin devamlı çevrimiçi olma, içerikleri inceleme ve sosyal etkileşimde olma arzusu ile bağımlılık oluştururlar.

d) Yemek Bağımlılığı (Binge Eating)

• Yemek Bağımlılığı,yemek yemenin aşırıya fazlalaşması, bireylerin, yemek yemeye karşı devamlı bir arzu duyması ile karakterizedir.

e) Çalışma Bağımlılığı (Workaholism)

• Çalışma bağımlılığı, kişinin sürekli olarak işine odaklanması ve diğer aktivitelerini ihmal etmesidir. Bireyler, işteki başarıları sebebiyle mutlu olur, diğer yaşam noktalarını kaçırırlar.

f) Egzersiz Bağımlılığı

• Egzersiz bağımlılığında, kişi fiziksel görünümünü veya performansını artırmak adına egzersizi takıntılı bir biçimde devam ettirir.

g) İnternet Bağımlılığı

• İnternet bağımlılığı, internetin aşırı ve kontrolsüz bir şekilde kullanılmasıdır.

h) Video Oyun Bağımlılığı

• Video oyunlarına aşırı bağımlılık, bireyin kendi yaşantısındaki sorumluluklarını ihmal etmesine, insan ilişkilerinin bozulmasına ve fiziksel sağlığının zarar görmesine yol neden olur.

i) Cinsellik ve Cinsel İlişki Bağımlılığı

• Cinsellik ve cinsel ilişki bağımlılığı, cinsel ilişki veya içerikli davranışlara dönük fazla ve denetimsiz bir istek duyma halidir.

Kumar Bağımlılığı ve Tedavisi

Kumar oynamaya karşı kontrolde olmayan biçimde geliştirilen dürtüsel davranışlar görülür. Bu davranışları bırakmak konusunda zorluk yaşanması ile karakterizedir. Bireylerin İlişkileri ve maddi olanakları ciddi biçimde etkilenmektedir. Kontrolsüz kumar oynama, artan oynama davranışı, artan bahis miktarı, mali zorluklar, kayba rağmen devam etme, suçluluk, gizleme, yalan, ihmal edilen ilişkiler kumar bağımlılığının başlıca belirtileridir.

Kumar Bağımlılığı; Sanal Bahis, İddaa, Rulet, Bahis, Piyango, At yarışı, Borsa, Kripto, Poker vb. oyunlarını kapsar. Kişiler kayıplarına rağmen kumardan kendilerini alamaz ve eylemi durduramazlar. Maddi kayıplara rağmen haz, heyecan, kayıpları tekrar kazanma ve kazanç olarak hissederek oynamaya devam ederler.

Kumar bağımlılığının tedavi sürecinde, bağımlılık için ilaç tedavileri vardır. Sıklıkla ilaç tedavisine ek bağımlılık terapisi yöntemleri uygulanır. Bu yöntemler; EMDR, motivasyonel görüşme, şema terapi, bilişsel davranışçı terapi gibi yöntemlerdir.  Sıklıkla terapi sürecine aile görüşmeleri, grup terapileri ve bireysel terapilerle kombine edilmiş, bütüncül bir süreç gerçekleştirilir.

Sanal kumar Bağımlılığı ve Tedavisi

Dijital dünya da hızla artan bir problem haline gelmiştir. Sokakta, otobüste, ev ortamında ve iş ortamında kumar oynayanların sayısı artmıştır. Kumar ve sanal bahis pandemi durumuna gelmiştir. Kumar oynama alışkanlığı hızla normalleşmektedir. Yalnızlık, stres, ekonomik zorlantılar ve zorluklarla baş edememe gibi özellikler bireylerin bağımlı olma potansiyellerini arttırmaktadır.

Kumar eğlenceli bir etkinlik gibi dursa da bireyleri kontrolsüzlük noktasına sürükleyerek onları bağımlılık döngüsünün içine atar. Bireylerin aile yaşantısını, sosyal, iş ve psikolojik sağlığını olumsuz etkiler. Sanal kumar bağımlılığı belirtileri; oynanan süresinin artması, borçların katlanması, kaybedilen parayı kazanma ve para kazanma istekleri yer alır. Kumar kayıplarını geri kazanmaya çalışmak bağımlılığı besleyen önemli etkenlerdendir.

Sanal Kumar Bağımlılığında tedavisi sorunu kabullenmek ile başlar. Kumar bağımlılığını bireyler kabullenmekte zorlanabilir. Çoğu birey bağımlılığını kabullenmez. Bu konuda uzman desteği alınması bağımlı olan kişilerin farkındalık kazanması ve ilk adımı atabilmelerini sağlar.

Bireysel terapiler ve grup terapileri kumar bağımlılığı tedavisinde kullanılmaktadır. Bu yöntemler içerisinde kumar oynama davranışını arttıran tetikleyiciler bulunur. Bu tetikleyicilerden bireylerin uzaklaşmasını sağlayacak davranışlar belirlenir. Kumar oynamanın altında yatan bilinçdışı motivasyonlar vardır. Bu motivasyonlar Şema terapi ve EMDR terapisi yöntemiyle ortaya çıkarılır. Kumar oynamaya sürükleyen travmalara çalışarak altta yatan etkenler çözümlenir.

Sanal Kumar bağımlılığı, bir alışkanlık değildir, bağımlılık ve psikolojik sorundur. Bu bağımlılık ile baş etmek zaman ve profesyonel destek gerektirir. Kumar bağımlılığından kurtulmak ve yeniden sağlıklı bir yaşama kavuşmak mümkündür.

Uyuşturucu Madde Bağımlılığı ve Tedavisi

Madde Bağımlılığı; Bireylerin maddeyi zararlı etkilerine rağmen kontrolsüz kullanarak kullanıma ihtiyaç duymalarıdır. Bu bağımlılık türü fizyolojik ve psikolojik zorlantıları beraberinde getirir. Sigara ve türevleri, uyuşturucu türleri (kokain, metamfetamin, eroin vb.), tıbbi ilaçlar (anestezik maddeler, psikiyatrik ve nörolojik ilaçlar) gibi birçok madde bulunur.

Uyuşturucu madde bağımlılığı, fiziksel ve ruhsal sağlığı doğrudan tehdit eder. Sadece bireyi değil çevresini de etkiler. Maddenin kullanımıyla beyindeki ödül merkezi sistemi zarar görür. Beynin çalışma sistemi değişmeye başlar. Başlangıçta sakinleştirici, yatıştırıcı, özgüven kazandırıcı veya iyi gelen etkileri olduğu düşünülebilir. Bu geçici iyilik hali daha fazla madde kullanımı ile sonuçlanır. Madde kullanma sıklığı ve miktarı artarak bireyleri bağımlı hale getirir.

Uyuşturucu madde bağımlılığı belirtileri arasında, kullanılan maddeyi bulmak amacıyla sürekli bir arayış içerisinde olmak, kullanılan miktarın yetersiz gelmesi, kişisel ve sosyal ilişkilerde zedelenmeler yaratır. Madde kullanılmadığı durumlarda agresif, sinirli, depresif ve huzursuzluk hissedilebilir. Uyuşturucu maddeler kişilerin sağlığı dışında yaşam kalitesine zarar verir.

Tedavi sürecinde psikoterapiye ek medikal destekle desteklenmelidir. Bazı durumlarda ilaç tedavisi ve psikoterapi kombine kullanılmalıdır. Bağımlılık üstünde etkisi olduğu düşünülen ve bireylerin kişilik yapılanmasındaki sorunlar çalışılmalıdır. Tüm bağımlılıklarda olduğunu gibi madde bağımlıları da öncelikle süreci kabullenme ve farkında olmaları tedavinin ilk koşuludur.

“Bir kere içtim, sorun olmadı” ile başlayan süreç, farkında olmadan bağımlılığa dönüşebilir.”

Tedavi süreci bireye özgüdür. Maddeden uzaklaşmak değil, bireysel ve duygusal iyileşme süreci gerektirir. Bireysel terapilerde, kişilerin çocukluk travmaları, bağımlılığı oluşturan nedenler ve tetikleyiciler tespit edilir. Bu süreçte bireyler kendi içsel güçlerini kaybetmiştir. Kaybedilen içsel güç tekrar kazanılmasında terapi yöntemleri destek sunar. Motivasyonel görüşme ile bağımlılık tedavisinde itici güç oluşturulur.

Kokain Bağımlılığı ve Tedavisi

Kokain bağımlılığı, bireylerin fizyolojik ve ruhsal açıdan etkilendiği bir problemdir. Kokain, beynin kimyasını değiştirerek, kişileri madde arayışına girmesini sağlar. Kokain, bağımlılık yapan bir maddedir. Bireylerin düşünce yapısını ve davranışlarını etkiler. Kokain, bireyleri günlük yaşamdan koparır, iş ve aile ilişkilerini sekteye uğratır.

Kısa vadede geçici bir haz vermesi fakat uzun vadede depresyon, kaygı, fiziksel sorunlara sebebiyet verir. Kısa vadeli mutluluk, sık kullanımlarda bağımlılığa dönüşür. Kokain bağımlılığı olan kişiler, işlevsellik alanlarında sorunlar yaşarlar. Bağımlılıklarını kontrol etmekte zorluk çekerler.

Kokain bağımlılığı tedavisinde doğru adımlar atılır ise bireyler sağlıklı yaşamına dönüş yapabilir. Bağımlılık yaşam kalitesini ciddi ölçüde düşürür. Tedavi süreci bireylerin bağımsız bir yaşam sürdürmelerini amaçlar. Kokain bağımlılığı tedavisinde bireyler bağımlılık için kullanılan ilaçları ve bağımlılık psikoterapisi yöntemleriyle günlük yaşamlarına dönmeleri amaçlanır.

Kahve ve Kafein Bağımlılığı ve Tedavisi

Kahve ve Kafein bağımlılığı, günlük yaşamda fark etmeden gelişebilir. Kahve kültürünün artması ve sosyalleşme aracı olması nedeniyle psikolojik bir bağımlılık süreci yaratmaktadır. Aşırı kahve tüketimi ve kafein alımı kaygı, uykusuzluk ve baş ağrısı yapabilir. Kafein fizyolojik bir uyarılma hali yapar. Bu süreç psikolojik bağımlılık dışında fizyolojik bağımlılığı da oluşturur.

Kafein adenozin reseptörlerine bağlanır ve bu durum vücutta bir dizi reaksiyon oluşturur. Bireylerin uyuşukluk hissetmemek için adenozin reseptörlerini bloke etmesi gerekmektedir. Kafein bu görevi üstlenir, fakat bir süre sonra tolerans gelişebilir ve daha fazla kahve tüketimi yapılmasına neden olabilir.

Kafein bağımlılığını azaltmak için decaf kahve (kafeinsiz kahve), bitki çayları, aromatik sular ve bol su içebilirsiniz. Kafein bağımlılığından kurtulmak için tüketimlerinizi gözden geçirmeniz ve değiştirmeniz gerekebilir. Kahve tüketimini kontrol altına almak sağlığınızı korumanız için önemlidir.

Sigara ve Nikotin bağımlılığı ve Tedavisi

Sigara bağımlılığı, nikotine karşı duyulan güçlü bir bağımlılıktır. Nikotin, beynin haz duygusunu arttırır. Sigara kullanımının, bağımlılık haline dönüşmesine sebebiyet verir. Sağlık üstünde ciddi yan etkiler oluşturur. Sigaraya başlama öyküsü bireylerin bağımlılık kökeninde yatan ana sorunlarını gösterebilir.

Sigaraya başlanan zamanın öyküsü sigara bağımlılığı tedavisinde uzmana yol gösterir. İlk başlama zamanında yer alan zorlantılar psikoterapi yöntemiyle çalışılarak altta yatan psikolojik zemin bulunur ve çözümlenir. Sigara veya nikotin içeren ürünleri bırakmak birçok birey için zorlayıcıdır. Sigara bağımlılığı tedavisinde yerine koyma tedavisi, davranış terapileri, motivasyonel görüşme ve bilişsel terapi yöntemleri uygulanarak tedavi edilebilir.

Alkol bağımlılığı ve Tedavisi

Alkol bağımlılığı, bireyin sağlığını, ilişkilerini ve iş yaşamını ciddi düzeyde etkiler. Sosyal ortamlarda alkolün kullanım amacı rahatlatıcı olması için alınabilmektedir. Aşırı alkol tüketimi bağımlılığa dönüşür. Alkol tüketimi bazı durumlarda baş edilemeyen bir durumla baş etmek amaçlı kullanılır. Avutucu bir eylem olarak aşırı alkol tüketimi görülebilir.

Bireyin baş etme gücünün düştüğü avutucu bir eylem olarak fazla alkol tüketimi ortaya çıktığında bireysel psikoterapi seansları ile bağımlılığın üstünden gelmek mümkündür.

Alkol bağımlılığının oluşturduğu ruhsal sorunlar vardır. Bu sorunlar depresyon, kaygı bozuklukları ve fiziksel sağlık sorunlarıdır.

Alkol bağımlılığında yakın çevrenin desteği, sağlıklı yaşam alışkanlıkları kazanmak bağımlılıktan kurtulmak için önemlidir. Alkol bağımlılığının tedavi sürecinde sağlıklı baş etme becerileri psikoterapi seanslarında kazandırılabilir.

Teknoloji Bağımlılığı ve Tedavisi

Teknoloji bağımlıkları hızla artan bir bağımlılık durumudur. Günümüzde teknolojik cihazların kullanımının artışı ile kontrolsüz bilgisayar, telefon ve tablet kullanımı yaygınlaşmıştır. Kontrolsüz ve sürekli teknolojik cihaz kullanımı teknoloji bağımlılığına sebebiyet verebilir.

Bu bağımlılıkla mücadele edenler sıklıkla sosyal açıdan izolasyon, uyku sorunları, dikkat dağınıklığı ve öfke gibi sorunlar yaşarlar. Teknoloji bağımlılığının tedavisinde alternatif sağlıklı aktivitelere geliştirilmesi şarttır.

Teknoloji bağımlılığı tedavisinde; uygulama kilitleri, süre takibi uygulamaları, davranışsal aktivite planları çıkartılarak bağımlılıkla mücadele etmeye çalışılır. Altta yatan ruhsal sorun ise psikoterapide ortaya çıkarılarak bilişsel davranışçı terapi ile çalışılır. Gençlerde teknoloji bağımlılığı için ebeveynlerin bilinçli olması sürece katkı sunar. Ebeveynlerin destek sağlaması tedavi sürecini hızlandırır. Sağlıklı teknoloji kullanımı, bireyin hayatına denge ve huzur getirir. Teknolojiyi sadece gelişim ve geliştirme alanı olarak görebilmek bağımlılıktan uzaklaşmanın kanıtıdır.

Bilgisayar Bağımlılığı ve Tedavisi

Teknolojinin günlük hayatımıza olan pozitif etkileri kadar yaygın kullanılmasının negatif etkileri de vardır. Hızla artan bilgisayar kullanımı vardır. Birçok insanın iş, eğlence veya eğitim amaçlı bilgisayar kullanılmaktadır. Bilgisayar bağımlılığının geliştiği durumlarda bireylerin içe kapanık, dürtüsel, haz ve keyif odaklı bireyler olabilecekleri düşünülmektedir. Bilgisayar bağımlılığı, bazı durumlarda bir tür baş etme yöntemidir. Bu bağımlılık bireylerin baş etme yöntemlerini daha fazla daraltır. Bu daraltma sosyal ilişkilerin zayıflaması, iş yaşamındaki sorunlar, fiziksel sağlığın kaybı ile ilişkili olabilmektedir.

Bireyler günlük yaşamda yeniden dengeyi kazanmaya çalışsalar da teknoloji bağımlılıkları alternatif yaşam becerileri ile yer değiştirmedikçe onlardan kurtulmak kolay değildir. Bilgisayar kullanımının sınırlandırılması, kullanım amacına göre sürelerin organize edilmesi, çocuklarda aile gözetiminde kullanımı gibi gerekli denetim yöntemleri uygulanmaktadır.

Bilgisayar bağımlılığı kişilerin günlük yaşamını ekrana doğru kaydırırken haz ve keyif amaçlı aktiviteleri de azaltarak depresyon, kaygı, öfke kontrol sorunları gibi ek şikayetler yaratır. Bilgisayar bağımlılığının tedavisinde, kişileri orada tutan nedenler saptanır. Bu nedenlerin daha sağlıklı bir aktivite ile buluşma durumu ele alınır. Bireylerin hayatından çaldıkları terapi ortamında empatik bir şekilde yüzleştirilir. Gerekli durumlarda hastane yatışı yapılabilecek teknolojik ve bilgisayar bağımlılığı tedavi süreçleri vardır.

Oyun Bağımlılığı ve Tedavisi

Oyun bağımlılıkları, eğlence amaçlı gözükse de bireylerin yaşamlarında yakalayamadıkları eğlenceli ve doyumlu yaşamı elde edemeyişlerinin bir temsili olabilmektedir. Eğlence amacıyla başlayan ve giderek kontrolü kaybedilen oynama davranışları oyun bağımlılığı olarak kabul görmektedir. Oyun bağımlılığı ile mücadele eden kişiler gerçek hayattan ve sosyal yaşamdan uzaklaşırlar. Sevdikleri insanların zaten oyunda olduklarını arkadaşları, çevrelerinin oyunda var olduğunu ifade ederler.

Oyun bağımlılığı tedavisinde, oyun süresini sınırlandırılır. Bireyin sosyal etkileşimi oyundan değil yüz yüze sağlaması arttırılır. Bireyin oyun dışındaki kendisini keşfetme ve tanıma sürecine destek olunur. Bu keşif ve anlam süreci bireylerin gerçek yaşama bağlanmasının yolunu oluşturur. Oyun dışından keyif alabilen kişiler zamanla oyundan uzaklaşarak gerçek bir yaşamda doyumlu deneyimler elde ederler. Oyun bağımlılığının tedavisinde, oyunun sembolik anlamları, oyun oynanan karakter türleri ve oyun türü incelenir. Bireyin oyundaki kazançları ele alınır. Oyuna başlama öyküsü tespit edilerek alttaki problemler psikoterapi ile çalışılır.

İnternet Bağımlılığı ve Tedavisi

İnternet bilgiye hızlı erişimi sağlayan, bireyin dış dünya ile kurmaya ihtiyacı olan etkiletişim ve iletişimi internet aracılığı ile giderebilir. Bu sağlıksız bir biçimde karşılanan ihtiyaçlar internet bağımlılığının önünü açar. Günümüzde çok fazla yapay zeka ile sohbet etmek, yapay zekaya çok sık sorular sormak dahi internet bağımlılığının güncel çeşitlerinden biridir.

İnternet Bağımlılığı; Online veya offline oyunlar, alışveriş, pornografik içerik ve sosyal medya da geçirilen faktörlerle ilişkili kullanımlardır. Zamansal olarak karşı koyulamayan kullanım sıklığı içerir.

İnternet Bağımlılığının tedavisinde; bireyin online olarak geçirdiği süreler takip edilir. Bu amaçla kullanılan yazılımlar bazı kısıtlamaları sağlayabilir. İstatistikler çıkararak kullanım sıklığının ruhsal dünya ile ilişkisini ortaya koyabilir. İnternette geçirilen sürelerin fazlalığı kişilerin sosyal yaşamlarına ağır bir darbe vurarak onları yalnızlaştırır. Bu sebeple çeşitli kurs, aktivite ve sosyal faaliyetler geliştirilmesi amaçlanır. İnternet bağımlılığı tedavisi, kişilerin sosyal mecralarda kendini gerçekleştirmeye çalışması yerine gerçek yaşamda gerçekleştirme olanağı yakalamasını sağlar. Daha fazla katma değerli hedefler oluşturmasına olanak sağlar.  

Sosyal Medya bağımlılığı ve Tedavisi

Sosyal Medya bağımlılığı, kişilerin yaşamlarındaki öncelik sıralamasını değiştirir. Psikolojik sağlıklarını olumsuz yönde etkiler. Sosyal çevrelerinden izole olurlar. Bu izolasyon farklı ek ruhsal hastalıklara neden olabilir. Onaylanma, beğenilme arzusu kişilerin sosyal medya kullanımını arttırarak bağımlılık içerisine sürükler. Sosyal medya bazı durumlarda altta yatan sorunların bir dışa vurumudur.

Örnek; yetersizim veya kusurluyum inancı olan biri için bunu gizlemenin bir yolu iken, bir başkası için uyumsuzum insanlar tarafından kabul görmem veya dünya güvensiz algısının bir baş etme yöntemi olarak ortaya çıkabilir.

Psikoterapi sürecinde altta yatan bilinçdışı veya inanç sistemleri tespit edilerek sorunun üstüne gidilir. Bazı durumlarda itici güç amaçlı psikiyatri desteği ile ilaç tedavisi kullanılabilir. Dijital detoks uygulamaları ve sosyal medya kullanım süresini kısıtlayacak adımlar belirlenir.

Telefon Bağımlılığı ve Tedavisi

Telefon bağımlılığı, kişilerin sosyal ilişkilerini zedeler. İş, okul ve aile ilişkilerini etkileyebilir. Telefonda vakit geçirmek yaşamdan bireyleri kopararak etkileşimlerini azaltır. Kendilerini gerçekleştirme yönündeki davranışlarını kısıtlar. Yalnızlık ve yetersizlik duygularını derinleştirebilir.

Telefon bağımlılığı terapi sürecinde, bildirimleri kapatmak veya telefon kullanımının verdiği haz yerine alternatif çözüm önerileri eklenmesi amaçlanır. Bireyin alternatif çözümlere veya alternatif sağlıklı keyifli davranışlara yönelmesinin önündeki engeller psikoterapi sürecinde çözümlenir. Bu yolla yeni davranışlar geliştirmesi sağlanır.

Ergenler de Telefon Bağımlılığı ve Tedavisi

Ergenlik sürecinde bireylerin kendilerine dair negatif düşünceleri ve inançları çok fazla artış göstermektedir. Bu durumun nedeni sosyal çevre ve ergenliğin doğası gereği benmerkezci bir dönem olmasıyla ilişkilidir. Bu inanç ve kaygılarla baş edemeyen ergenlik çağındaki çocuklar sıklıkla baş etmek amaçlı kendilerine yeni bir dünya yaratır, bu dünya da var olmaya çalışırlar.

Ergenlik sürecinde telefon bağımlılığını aşmak konusunda ebeveynlerin farkındalığı çok önemlidir. Geçmişte sağlıklı iletişim dinamiklerine sahip ailelerde bu sorunu aşmak daha kolaydır. Günlük yeni rutinleri desteklemek, bu rutinleri telefonda aldığı keyif ve haz kaynaklarını alabileceği şekilde keşfetmek ve dizayn etmek başlıca yapılacak ilk adımdır. Ev içerisinde destekleyici, şefkatli ve sağlıklı sınırlar çizebilen bir aile sistemi yaratmak telefon bağımlılığını engelleyebilir. Telefon bağımlılığı konusunda psikoterapi sürecinde sağlıklı bir aile sistemi yaratmaya çalışılır. Ergenlerde telefon bağımlılığında terapi sürecine aile dahil edilmektedir.

Çocuklarda telefon Bağımlılığı ve Tedavisi

Çocuklar, büyürken bazen kendileri hakkında olumsuz düşüncelere kapılabilirler. Çevresel etkiler ve yaşları gereği bu düşünceler, onların dünyasında büyük bir yer kaplayabilir. Bu gibi durumlarda, bazı çocuklar zorlandıkları hislerle baş etmek için kendilerine yeni bir dünya yaratırlar ve bu dünyada telefon veya tablet başında uzun vakit geçirebilirler.

Çocuklarda telefon bağımlılığını önlemek için ailelerin bu süreçte dikkatli olması ve çocuklarını desteklemesi önemlidir. Aileler, çocuklarına ekran dışında da keyif alabilecekleri aktiviteler sunarak bu bağımlılığı azaltmaya yardımcı olabilirler.

Çocuğun telefon başında vakit geçirirken hissettiği keyfi, gerçek dünyada oyun, spor veya sanat gibi aktivitelerle sağlamak oldukça etkilidir. Evde sıcak, destekleyici ve sağlıklı sınırları olan bir ortam yaratmak, telefon bağımlılığının önlenmesinde önemli bir adımdır. Tedavi sürecinde çocuk ergen psikologları, çocuk ergen psikiyatristleri ve çocuk gelişimciler yer alır.

Ekran Bağımlılığı ve Tedavisi

Çocuklar ve yetişkinlerde ekran bağımlılıkları yaygın bir problemdir. Televizyon, telefon, tablet, veya bilgisayar bağımlılıkları çok sık yaşanmaktadır. Sürekli ekran kullanımı fiziksel sağlık sorunları ve uyku problemleri yaratır sosyal izolasyona neden olur. Yetişkinlerin iş ve sosyal yaşamına çocukların ise okul ve sosyal gelişimlerine zarar verir.

Ekran bağımlılığı, altta yatan sosyal problemler, dürtüsel davranışlara sahip olmak. Dış dünya da baş edilemeyen durumların temsili olarak ortaya çıkabilir. Ekran bağımlılığı terapi süreçlerinde psikologlar ve psikiyatristler sıklıkla görev alır. Bu süreç boyunca sağlıklı baş etme becerileri geliştirilir. Bu becerileri geliştirmeye ilişkin zorlantılar psikoterapi ile aşılabilmektedir.

Çocuklarda Ekran Bağımlılığı ve Tedavisi

Çocuklar ekran üstünden eğlence ve pasif bir sosyalliğe hızla sahip olurlar. Bu pasif sosyallik hali erişilebilirliği ve zahmetsizliği nedeniyle hızlı bir dopamin artışına neden olur. Çocukların sosyal gelişimleri ekran karşısında zedelenir.

Çocuklarda ekran bağımlılığı geriye döndürülmesi güç kişilikte yaralar açabilir. Bu durum ebeveynin sağlıklı sınırlar çizebilmesi, özenli olması, zorlandığında ekran kullanımını baş etme aracı olarak kullanması gibi birçok ev içi düzene dikkat etmeye bağlıdır. Ebeveynler doğa yürüyüşleri, sinema, tiyatro veya lunapark gibi keyifli aktiviteleri çocukluk sürecinde aşıladıklarında bağımlılıklardan daha uzak yeterli hisseden çocuklar yetiştirmeleri mümkündür. Çocuklarda ekran bağımlılığında ailelerin danışmanlık alması sürecin iyiye götürülebilmesi için destekleyici olmaktadır.

Alışveriş Bağımlılığı ve Tedavisi

Alışveriş Bağımlılığı, bireylerin ihtiyaç duymadığı şeyleri satın alması ve bu davranışı sürekli sergilemesi ile ilişkilidir. Bireylerin maddi durumlarında derin yaralar açabilir. Aile ilişkilerinde zorluk yaratarak bireyin suçluluk duygusu ile baş başa kalmasına neden olur. Depresyonun bir tür baş etme biçimi olarak alışveriş bağımlılığı görülmesinin yanı sıra alışveriş davranışı sonrası depresyonu tetikleyebilir.

Alışveriş bağımlılığında psikologlar başa çıkma yöntemleri geliştirmek için bilişsel davranışçı terapi yöntemlerini kullanır. Alışverişin yerine getirdiği tatminin anlaşılması ve başka yollarla doyurulması sağlanır. Yerine koyma tedavisi olarak da düşünülebilecek bu süreç bireyin sağlıklı alışkanlıklar kazanmasını destekler. Alışveriş bağımlılığında da diğer bağımlılıklarda olduğu gibi davranış kısıtlamaları ve farkındalık geliştirmek önemli bir tedavi adımıdır.

Cinsel Bağımlılıklar ve Tedavisi

Cinsel bağımlılıklar, bireylerin çok sık cinsel bir eylem içerisinde olma arayışıdır. Bu arayış günlük yaşamı olumsuz etkiler. Güvensizlik, suçluluk, kaygı, boşluk veya yüksek duygular hissettirerek sert düşüşlere neden olur.

Cinsel bağımlılıklar; mastürbasyon, pornografi, cinsel hikâye okumak, cinsel objelerle vakit geçirmek veya cinsel ilişki de bulunmakla kendini gösterir.

Cinsel Bağımlılıklar; Bireylerin cinsel eylemler üstünde denetiminin kaybedilmesidir. Cinsel zihinsel ve fiziksel eylemler ile çok fazla meşgul oldukları bağımlılıktır. Bu eylemler pornografik içerik, mastürbasyon, düş kurma, zihinsel arzu ve cinsel davranışları da içerisinde barındırır.

Cinsel bağımlıklarım tedavi sürecinde; kişinin yaşamının kontrolünü yeniden kazanması sağlıklı haz alabileceği aktiviteler geliştirmesi desteklenir. Güvenli cinsel davranışlar hakkında psikoeğitimle bilgi verilir. Farkındalık yaratılması amaçlanır. Bireyin sağlıklı cinsel davranışları yeniden oluşturması tatmin edici bir yaşam için gereklidir. Cinsel bağımlılıklarda erken çocukluk döneminde uyarılmış olmakla ilgili travmatik anılar olabilir. Bu anılar EMDR terapisi veya Şema Terapi yöntemleriyle çalışılmaktadır.

Porno Bağımlılığı ve Tedavisi

Porno bağımlılığı, bireylerin fazla sıklığa sahip olacak şekilde pornografik içeriklere olan ilgisi olması durumudur. Normal yaşam faaliyetlerini bozabilecek seviyeye ulaşmasıyla ortaya çıkar. Bu bağımlılık, bireyin ilişki kurma becerilerini zayıflatır. Düşük özgüven, depresyon ve kaygı gibi duygusal problemlere neden olur. Cinsellik bir ihtiyaçtır bu ihtiyacı çok fazla pornografik içerikler ile karşılamak gerçek dünyadaki duygusal bağları zedeler.

Porno bağımlılığını tedavisinde, ilk adım bağımlılığın psikolojik nedenlerini anlamaktır. Terapötik müdahaleler, bilişsel davranışçı terapi ve cinsel sağlık üzerine eğitim, bu bağımlılıkla başa çıkmada etkili cinsel terapi yöntemleridir. Bireylerin sağlıklı cinsel davranışlar geliştirmesi, kişisel farkındalık kazanmaları ve sağlıklı başa çıkma stratejileri öğrenmeleri tedavi sürecinin önemli bir parçasıdır.

Duygusal Bağımlılık

Duygusal bağımlılıklar, bireylerin çok sık olarak başkalarının onayı veya sevgisiyle var olma ihtiyaçları ile kendini gösterir. Kişilerin kendi değerini başkalarının gözünden alması ve bu yüzden kendi ihtiyaçlarını ihmal etmesiyle sonuçlanır. Özdeğeri ve benlik saygısındaki düşüşler başkalarına olan bağımlılığın temelini oluşturabilir.

Duygusal bağımlılığı aşmak, önce kişinin kendi duygusal ihtiyaçlarını tanıması ve kendini sevme pratiklerini kazanmasıyla aşılabilir. Duygusal ilişki bağımlılığını yönetmek sağlıklı duygusal sınırlar oluşturmayı gerektirir. Kişisel farkındalık kazanmak, duygusal bağımlılığı tedavi etmenin anahtarıdır. Güçlü sosyal bağları olması kaynaklarının arttırarak birine bağımlı olma durumunu azaltır.

Kişinin duygusal bağımsızlık kazanmasına yardımcı olur. İlişki veya duygusal bağımlılıklar temelinde yatan çocukluk çağı travmaları çalışılarak duygusal yoksunluk veya terk şeması olan bireylerin travmalarını aşmaları sağlanarak özgür bir yaşam deneyimlemeleri mümkün hale gelir.

İlişki Bağımlılığı Nedir ?

İlişki bağımlılığı, bireylerin duygusal ihtiyaçlarını yalnızca partnerinden alması gerektiğine inanması ve bu yüzden sürekli olarak sağlıksız ilişkilere bağımlı hale gelmesi olarak tanımlanmaktadır. İlişki bağımlılığı, yalnızlık korkusu, onay arayışı ve bağımsızlıktan korkma gibi sorunlarla kendini gösterir. Bu durum, bireyin özgüvenini zayıflatabilir, ilişkilere aşırı bağımlılık geliştirmesine ve genellikle toksik ilişki dinamiklerine yol açabilir.

İlişki bağımlılığı tedavisi, kişinin duygusal bağımsızlığını kazanması ve sağlıklı ilişki kurma becerilerini öğrenmesiyle başlar. Bu sebeple altta yatan kaygı ve korku içeren süreçler saptanması bireyin bağımsızlaşma konusundaki en korkutucu sahnesinin travma terapisi yöntemleriyle çalışılması gerekmektedir. Bu değişim süreci kişi, terapi yardımıyla kendine olan güvenini yeniden inşa edebilir ve ilişkinin dışındaki duygusal tatmin yollarını keşfedebilir. İlişki bağımlılığına yönelik etkili tedavi yöntemleri, kişiye sağlıklı sınırlar koymayı ve sağlıklı bir öz-değer duygusu geliştirmeyi de içerisinde barındırır. İlişki bağımlılıkları için şema terapi yöntemi uygulanması etkili bir süreç oluşturur.

Temas Bağımlılığı Nedir ?

Temas bağımlılığı, Fiziksel teması fazla kurma isteğiyle ilişkili bir durumdur. Bu bağımlılıkla yaşayan kişiler, duygusal boşluklarını, duygusal yoksunluklarını ve yalnızlıklarını gidermek için başkalarının dokunuşlarına ihtiyaç duyarlar. Örneğin, sürekli olarak sarılma veya el tutma isteği, bu bağımlılığın en yaygın belirtilerindendir. Temas bağımlılığı, ilişkilerde bağımsızlaşma konusunda zorluk çeken kişilerde görülebilir. Bu sorun, hem fiziksel hem de duygusal sınırların ihlaliyle sonuçlanabilir. Aynı zamanda güvenli bir bağ kurma çabalarını da engelleyebilir. Temas bağımlılığını aşmak için ilk adım, duygusal ihtiyaçların başkalarından değil, kişinin kendi iç dünyasından karşılanmaya başlamasıdır.

Temas bağımlılığında psikolog desteği özellikle duygusal bağımsızlık ve sağlıklı sınırlar koyma konusunda yol kat edilmesi konusunda yardımcı olur. Örneğin, bir kişi, duygusal boşluklarını aşmak için fiziksel temasa değil, meditasyon, yoga, içsel çocuğa ulaşmak, hobi gibi içsel tatmin sağlayan aktivitelere keşfetmeyi ve uygulamayı gerektirir. Temas bağımlılığı tedavisinde, bireyler güvenli sınırlar koymayı, sağlıklı ilişki dinamiklerini geliştirmeyi ve kendi başlarına mutluluk bulmayı öğrenirler. Bu süreçte, terapist sağlıklı bir yetişkin rol modeli olur. Kişinin duygusal bağımsızlık kazanması, yalnızlık korkusunu aşması ve sağlıklı temaslar kurması, temas bağımlılığı tedavisinde kritik adımlardır. Çocuklukta karşılanmamış erken dönem ihtiyaçları EMDR ve Şema terapi yöntemleriyle çalışılır. Geçmiş travmalar temas bağımlılığının düzelmesinde önemli bir katkı sunar.

Bağımlılık Döngüsü Nedir?

 

Bağımlılıktan Nasıl Kurtulurum?

Bağımlılıkla mücadele eden, kişilerin sağlıklı bir yaşam sürdürmesi için çeşitli stratejiler ve destek sistemleri gerekir. Bu süreçte atılacak adımlar şunlardır:

• Bireylerin amaçlar ve hedefler belirlemesi.
• Baş etme sistemlerinin güçlendirilmesi.
• Sosyal destek mekanizmalarının desteği.
• Ücretli veya ücretsiz psikoterapi imkanlarının kullanımı.
• Duygusal olarak doyumlu ilişkiler arttırılması.
• Farmakolojik tedavilerin eklenmesi.
• Tetikleyici faktörlerin engellenmesi.

Sağlıklı bir psikoterapi sürecinde, sadece bağımlılığın ele alınması değil, bütüncül olarak bakılarak tetikleyici faktörler, geçmiş travmalar, şimdiki hazırlayıcı faktörler ve danışanın bireysel ihtiyaçları bir bütün olarak değerlendirilerek psikoterapi süreci yönetilmelidir.

Bağımlılık Terapisi/Tedavisi Nasıl Yapılır?

Bağımlılık terapisi, başlangıçta anamnez alma ve motivasyonel görüşme ile başlar. Bağımlılığın temeldeki nedeni, gelişimindeki aşamaları, hazırlayıcı etkileri ve sürdüren faktörleri tespit etmeyi amaçlar. Bağımlılıkların temel nedenleri arasında; çevresel koşullar, yetiştirilme tarzı ve travmalar sıklıkla önemli yer tutar. Bu seanslar içerisinde bağımlılığı tetikleyecek tüm faktörler tespit edilir. Değiştirilebilecek faktörler üstünde danışana kontrol sağlatılır. Şimdi ve geçmişteki psikolojik faktörlere dair ise psikoterapi ile çalışılır.

Bağımlılık terapilerinde, bilişsel ve davranışçı psikoterapi ile bireylerin bağımlılıklarını oluşturan düşünceler, temel inançlar ve davranışlar değiştirilir. Zorlantılı ve olumsuz düşünceleri kontrol etme konusunda yardımcı olur. Süreci bireysel terapilerle yürütürken grup terapileri de eklenebilir. EMDR ve Şema Terapi gibi travma merkezli terapi yöntemleri ile danışanların bağımlı olmalarına katkı sunan travmaları işlemlenir. Altta yatan faktörler travma merkezi psikoterapilerle çalışılır.

Psikoterapi süreçlerine psikofarmakolojik ilaçlar eklenerek şikayetler azaltılır ve tedavi süreci desteklenir. Psikofarmakolojik ve detoksifikasyon ilaçları psikiyatrist gözetiminde kullanılır. Bu yolla stabil gidebilen sağlıklı bir psikoterapi süreci de desteklenir.

Motivasyonel görüşme ile danışanın içsel inançları arttırılır. Kısıtlamaların, bırakma arzusunun ve tedavi sürecinin devamlılığına katkı sunar. Ek olarak kimi zaman aile görüşmeleri ile süreç desteklenir. Bağımlılıkla savaşan bireylerin sosyal destek sistemlerinin güçlülüğü tedavi sürecine oldukça katkı sağlar.

İstanbul’da Bağımlılık Psikolog Hizmeti Uzm. Klinik Psikolog Onur Cansız

İstanbul’da yüz yüze veya bağımlılık için online psikolog hizmeti, bağımlılık sorunlarına yönelik Uzman Klinik Psikolog Onur Cansız hizmet vermektedir. İhtiyaçlarınıza uygun bir terapi süreci başlatmak ve sorunlarınızı çözmek için kliniğimizle iletişime geçebilirsiniz.